Türkiye’nin toplam kömür deposu, 19.3 milyar tonu linyit ve asfaltit, 1.52 milyar tonu taş kömürü olmak suretiyle toplam 20.84 milyar ton. Türkiye 2022 Temmuz ayı itibarıyla toplam santral gücünün yüzde 20.7’sini kömürden sağlıyor. Türkiye bu miktarın yüzde 11.2’sini yerli kömür üretiminden karşılıyor. Türkiye’de 1 tane asfaltit, 46 tane linyit, 4 tane taşkömürü ve 16 tane ithal kömürle çalışan toplam 67 tane elektrik üretim santrali bulunuyor. 2021 senesinde, kömüre dayalı santrallerden üretilen elektriğin toplam elektrik üretimi içindeki oranı yüzde 31.4 oldu.
Veriler, 4,5 milyon ton kömürün de ısınma amaçlı kullanıldığını gösteriyor. Kömür tutarları ise son yıllarda yüksek oranda artış gösterdi. Eylül 2021’de bir ton ithal kömür fiyatı 2 bin 600 ile 3 bin lira içinde iken bugün aynı kömürün fiyatı 8 bin ile 8 bin 600 lira içinde. Yerli kömürün fiyatı ise 7 bin 600 liraya kadar çıktı. Kömür fiyatındaki artış neredeyse üç kat oldu.
Kömür tutarları artınca yurttaş ucuz kömür aramaya başladı. Bu durumu fırsat bilen bazı satıcılar da kömüre yabancı maddeler katarak fiyatını ucuzlatmaya çalışıyor. Bu tip kömürlerin kullanımına bağlı olarak ciddi sıhhat problemi yaşanabileceği belirtiliyor. Mevzuyu Pele Tecim kurucusu Mehmet Yoğurtçu değerlendirdi.
Yoğurtçu, ucuz kömürün zararlarına dikkat çekerken, “Yerli kömürler 2021 senesinde daha ucuz ve kaliteli üretilirken, 2022’ye geldiğimizde yüzde 100 zamlanmasından dolayı kalitesi bozuldu. Biz müşterilerimize kaliteli ve uygun fiyat garantisiyle hizmet vermeye devam ediyoruz. Fakat merdiven altı üreticilerin kalitesiz kömürlerinden alan yurttaşlarımızın sağlığı tehlikeye giriyor.” dedi.
Peki bu tip kömürlerin sağlığa ziyanı nedir? Yoğurtçu, uyarısını şöyleki sürdürdü: “Değişik maddeler karıştırılan kalitesiz kömürlerin, hava kirliliği, akciğerler ve kalp üstünde ciddi negatif tesirleri bulunuyor. Bilhassa astım şeklinde solunum hastalıkları ile kalp hastalığı bulunan bireyler için mühim problemler oluşturuyor. Kömür alırken torbanın üstünde kesinlikle kalori kıymet, kül oranı, kükürt oranı, şişme endeksi kıymeti, rutubet oranı, ağırlığı, üretim ve nihai tüketim zamanı, üreticisi, adresi, telefon ve e-posta adresi şeklinde bilgilerin yer almasına dikkat edilmeli.”
KALİTESİZ KÖMÜR ÖLÜME YOL AÇABİLİR
Mehmet Yoğurtçu, yerli ve ithal kömür içinde fazla fiyat farkı kalmadığını da belirtirken, katkısız yerli kömürün ithale gore daha iyi bulunduğunu söylemiş oldu. Yoğurtçu, “Kalitesiz kömür, belirli koşullar altında oksijen ve suyla tepkimeye girerek gazlaşır, karbonmonoksit ve hidrojen içeren hava gazı oluşur. Karbonmonoksit, solunum yöntemiyle insan vücuduna girer, zehirler. Baş ağrısı, görme bozuklukları, uyku hali, zihinde bulanıklık, koma, depresyon görülebilir. Hatta kimi zaman ölüme bile sebebiyet verebilir. Bu yüzden kesinlikle kaliteli kömür satın almak hem dünyanın havasının temiz kalması hem insanlarımızın sıhhatli temiz bir havada yaşayabilmesi için oldukça mühim.” dedi.
KÖMÜR ALIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
– Nemi yüksek kömür yakılırken içindeki nemi atmak için daha çok enerjiye gereksinim duyar. Bu daha çok kömür yakmaya sebep olur. Nemi yüksek kömür, kalorisi düşük ve fena kömür anlamına geliyor.
– Kömürün neminin orijinal bazda yüzden 10’dan fazla olamaması gerekir.
– Satın aldığınız kömürün torbalı olmasına itina gösterin. Torbasız satılan kömürlerin büyük kısmı kalitesiz ve kalorisi düşüktür.
– Torbasız satılan kömürlerin doğaya da büyük ziyanı var. Yandığı vakit asit yağmuru oluşturacak kadar kükürt ihtiva eder. Ek olarak bu kömürler torbalı kömürlere gore oldukça daha çok kül oluşturur.
– Açıkta kömür satmak ve satın almak yasaktır. Çevrenizde torbasız (açıkta) kömür satın alanları gördüğünüzde ilinizdeki İl Çevre ve Şehircilik Müdürlükleri ile Belediyelere bildirin. Temiz bir hava için buna dikkat edilmesi gerekiyor.
– Torbalı kömür satın alırken de içinden birkaç torbayı seçip tarttırabilirsiniz. Ağırlığının doğru olmasına dikkat edin.
– Poşet üstünde, firmanın adı, kömürün menşei ve cinsel, kömürün orijinal bazda alt ısıl kıymeti, kuru bazda toplam kükürt miktarı, orijinal bazda rutubet miktarı, boyutu, firmanın adresi ve telefon numarasını gösterir bilgilerin olup, olmadığına kesinlikle bakın. Torbalı kömürün içinden fazla toz çıkarsa derhal satın aldığınız yeri uyarıp yenisiyle değiştirin.
