Alım gücündeki düşüş sıfır ürün satışlarını düşürürken, buna bağlı olarak yenileme ve ikinci el pazarı hareketlendi. Terzi ve lostralarda işler ikiye katlandı. Yenileme sektörüne yeni makalar eklendi. Otomotiv ve cep telefonu sektöründe yenileme işleri hızla büyüyor.
Tüm dünyayı tesiri altına alan enflasyonist baskı sebebiyle sıfır diye tanımlanan ürünlere erişilebilirliğin zorlaşması, firmalar ve tüketicileri değişik çözümlere yönlendirdi. Bu çözümlerden biri de yenileme pazarı oldu. Elektronikte regülasyonlu ilk örneği Türkiye’de başlasa da öteki pek oldukca alanda yurtdışında oldukca daha gelişmiş olan yenileme ekonomisi, salgın sonrası artan tüketici talebinin de etkisiyle hızla büyüyen bir sektör haline geldi. Cep telefonundan hazır giyime, ayakkabıdan mobilyaya ve otomobile kadar pek oldukca alanda hem firmalar hem de tüketiciler, artık sıfır ürün yerine, yenilenen ürünlere yöneldi ya da elindekini tadil ve onarım ettirerek tekrardan kullanma yoluna gitti.
Yenileme, kullanılmış bir ürünün yenileme merkezleri tarafınca onarım edilerek sıfıra yakın hale getirilip tekrardan satışa sunulması ya da kullanılması olarak tanımlanıyor. Dünyanın en büyük mobilya ve ev dekorasyonu markalarından Ikea, kullanılmış mobilyaları geri alıp ikinci el olarak tekrardan satmaya başladı. ABD, İngiltere, Avustralya ve Kanada’da başlatılan pilot programının Türkiye’de de uygulanması umut ediliyor. Öte taraftan dünyanın en yaygın hazır giyim markası İspanyol Zara da İngiltere’de onarım ve tadil hizmeti başlattı. Türkiye’de ise şimdilik cep telefonu giyim ve otomobilde benzer modeller hayata geçirildi.
TAMİR VE TADİLAT İKİYE KATLANDI
Mevzuyla ilgili Ekonomim.com’a konuşan İstanbul Terziler Odası Başkanı Turan Aydoğdu, tüketicilerin alım gücünün düşmesi sebebiyle sektörde işlerin ikiye katlandığını belirtirken, Mobil İletişim Araçları ve Data Teknolojileri İş İnsanları Derneği (MOBİSAD) Yönetim Kurulu Üyesi Ömer Lütfü Asil da sıfır cep telefonu satışlarının hızla azaldığını, buna rağmen bu yıl 250 bin tane olması beklenen yenilenmiş cep telefonu satışlarının önümüzdeki 2 yılda milyonu aşacağını öngördüklerini söylemiş oldu.
Ayrıca, sıfır beyaz eşya satışları da Ocak-Ekim döneminde geçen senenin aynı dönemine nazaran yüzde 4 azalarak 7,3 milyon adede gerilerken, meydana getirilen araştırmalar ikinci el satışların ise arttığını ortaya koydu.
“TERZİLER ALTIN GÜNLERİNE DÖNÜYOR”
Tam olarak yenileme olmasa da onarım ve tadil, son dönemde Türkiye’de işlerin ikiye katlandığı alanlardan biri olarak öne çıktı. Türkiye Terziler, Konfeksiyoncular ve Hazır Giyim Sanatkarları Federasyonu Başkanı Ali Safa Şen, giyside son dönemde yaşanmış olan ciddi fiyat artışlarının vatandaşları tadilata yönlendirdiğini söylemiş oldu. Bundan dolayı terzilerde işlerinin tadilat ve tamirat yönünde hızla arttığını dile getiren Şen, “Yaşanmış olan enflasyonist baskı, tüketicilerin mecburi gereksinimler dışındaki gereksinimlerini ötelemesine yol açtı. Giyim gereksinimlerini ise eski giysilerini bedenine nazaran tadil ve onarım ettirerek kullanmaya başladılar. Bu biçim işler katlandı. Geçmiş yıllarda fast fashion akımının tesiri ile terzilerde işler oldukca düşmüştü. Şimdi, terziler eski altın günlerine dönmeye başladı. Hali hazırda terzilerin yüzde 20’si sipariş doğrusu kumaştan ürün yapanlardan oluşurken kalanı onarım ve tadilat işleri yapıyor” dedi.
AYAKKABI VE ÇANTADA DA BENZER DURUM GEÇERLİ
Daha ilkin işlerin durma noktasına geldiği ayakkabı bakım ve onarım işleri icra eden lostralarda işler açıldı. Üsküdar’da etkinlik gösteren Fermuar Hastanesi Sahibi Vehbi Selçuk, artan sıfır ürün tutarları sebebi ile tüketicilerin sıfır ürün yerine tamire yöneldiğini söylemiş oldu. Selçuk, “Bizim işlerimiz daha ilkin de oldukça yoğundu. Sadece son dönemde yaşanmış olan gelişmeler talebin oldukca daha yükselmesine ve değişik bölgelerden de talep almamıza yol açtı. İnsanlar sıfır ürüne kolay ulaşamıyor. Eskiden çantasının, ayakkabısının montunun fermuarı bozulanlar yenisini alırken şimdi onarım ettirmeye yöneldi. Yalnız bizde değil bizim şeklinde öteki işyerlerinde de işler minimum ikiye katlandı. Öte taraftan artık her kesimden müşteriler tamire yöneldi. Alt gelir grubu da üst gelir grubu da geliyor” dedi.
“YILDA 200 BİNE YAKIN ARAÇ YENİLENECEK”
Yenileme, Türkiye’de erişmesi en zor ürün haline gelen otomobiller için de başladı. Fransız Renault gelecek yıl Türkiye’de bu hizmeti başlatacak markalardan biri olacağını duyurdu. VavaCars İstanbul’un Pendik ilçesinde senelik 35 bin vasıta yenileme kapasitesinde haiz yatırım yaparken Carvak’ın ise 2 bin vasıta kapasiteli bir tesisi bulunuyor. VavaCars, Ankara’da da benzer yatırımı hayata geçiriyor. Otomotiv devi Renault da Fransa ve İspanya’da ‘Refactory’ ismiyle başlatmış olduğu yapınak çıkışlı ikinci el vasıta satışı modelini gelecek yıl resmen Türkiye’ye getireceğini deklare etti. Söz mevzusu yatırımların da katkısıyla yılda 200 bine yakın aracın yenilenerek piyasaya sunulacağı tahmin ediliyor.
SIFIR TELEFON SATIŞLARI AZALDI, İKİNCİ EL SATIŞLARI ARTTI
MOBİSAD Yönetim Kurulu Üyesi Ömer Lütfü Asil, tüm sektörlerde tekrardan kullanmaya doğru bir yönelim olduğuna dikkat çekerek, bunun temel nedenini de klasik ekonomiden döngüsel ekonomiye geçiş olarak deklare etti.
Asil, “Artan fiyatlar da dahil olmak suretiyle birçok nedenden dolayı ürünlere ulaşmak zorlaştı. Geçmişte Anadolu’da neredeyse her ilçede birçok alanın tamircisi vardı. Çin’in de tesiri ile 2000’li yılların başlangıcında artan tüketim çılgınlığının da tesiri ile ‘bu ürünü onarım ettirmektense yenisini almak daha mantıklı’ periyodu başlamıştı. Şimdi o dönem bitti” dedi.
Bu işin yönü ve geleceği ile ilgili ise Asil, “Başta ekonomik nedenlerden dolayı sıfır telefonlara erişim zorlaştı. Counterpoint’in araştırmasına nazaran dünyada sıfır telefon satışları 2021’den 2022’ye geçişte yüzde 11 azaldı. Kullanılmış telefon pazarını ise ikinci el ve yenilenmiş telefon pazarı diye ayırmak gerekiyor. İkinci el pazarı tam ölçülemese de süratli büyüyor. Artık ekonomik kıymet haline geldiği için tüketiciler çekmecede tutmak yerine satmaya yöneldi. Yenilenmiş telefon pazarı da yüzde 10 büyüdü. Fakat bu oran Latin ABD denen LATAM Bölgesi’nde yüzde 29’a ulaşmış durumda. Türkiye’de bu bölgeyle benzerlik gösteriyor. Dolayısıyla devletimizde de yenilenmiş telefon regülasyonun da etkisiyle ciddi oranda arttı. Hemen hemen istatistiki kıymet çıkmadı sadece bu yıl 250 bin tane yenilenmiş telefon satılması öngörülüyor. 2023’te bu rakamların milyonlara çıkacağını tahmin ediyoruz” ifadelerini kullandı.
Telefon ile başlamış olan yenileme hizmetinin yakında bilgisayarı da kapsayacağını açıklayan Asil, ilerleyen dönemde ise tüm elektronik cihazların bu sisteme katılacağı öngörüsünü paylaştı.
Statista’ya nazaran dünya genelinde resmi olarak yenilenmiş akıllı telefon adedi 2020’de 221 milyon iken bu sayı geçen yıl 251 milyona terfi etti. Mordor Intelligence, 2027’de bu rakamın 460 milyonu bulmasını öngörüyor. Öte taraftan 2019’da 1,54 milyar olan sıfır telefon satış adedi 2021’de 1,43 milyar adede geriledi. Bu senenin tamamında bu rakamın 1,27 milyara düşmesi umut ediliyor.
“SIFIR ÜRÜN HATLARI YAVAŞLIYOR”
Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Ramazan Kaya, döngüsel ekonominin de bir parçası olan yenilemenin oldukca süratli bir halde büyüdüğüne dikkat çekti. Hane halkının “sahiplenme” duygusunun şimdilerde yerini “paylaşıma” bırakmaya başladığını aktaran Kaya, “Kiralama, tekrardan satış ya da onarım yoluna gidiliyor. Avrupa’nın yanı sıra Türkiye’de bunu ciddi bir halde görmeye başladık ve önümüzdeki dönemde bu yönelim daha da hızlanacak. Bu durum üretime de yansıyor, daha azca sıfır ürün tüketimi, üretim hatlarında da işlerin azalması sonucunu doğuruyor. Fast Fashion’dan (süratli moda) yavaş modaya geçerken bu tarz şeyleri yaşıyoruz. Avrupa’da pazarlarda bile ikinci el ürün satışları gerçekleşiyor” diye konuştu.
