Ambargo, AB’nin dizel rotasını değiştirecek: Türkiye de önemli rol oynayabilir – Son Dakika Ekonomi Haberleri
Kamyon, otobüs, vapur ve trenlerde kullanılan, inşaat, imalat ve ziraat makinelerinde de en önemli yakıt olan dizel küresel iktisat için en önemli yakıtlardan biri. Doğalgaz fiyatlarında geçtiğimiz yıllara nazaran yaşanmış olan artışlar bazı yerlerde elektrik üretiminde de dizel kullanılmasıyla sonuçlanıyor. Küresel enerji piyasalarındaki darboğazlar 2023 senesinde da devam ederken, analistler Avrupa Birliği’nin Rusya’dan gelecek petrol ürünlerine ambargolara başlamasıyla beraber ve öteki ülkelerde yeni bir dizel darboğazı yaşanabileceği görüşünde. Bu durum petrol piyasalarında ve pompa fiyatlarında yeni fiyat yükselişleri getirebilir ve küresel dizel piyasasında rotaları da tekrardan çizebilir. Bazı analizlerde Türkiye’nin de AB’ye dizel ihracatını artırabileceği belirtiliyor.
Avrupa Birliği (AB) ülkeleri şubat ayından itibaren Rusya’nın bir tek petrolüne değil rafine edilmiş dizel benzer biçimde yakıtlarına da engelleme uygulamaya hazırlanıyor.
DOĞALGAZDAN SONRA DİZEL DARBOĞAZI
Ekonomim.com’un haberine nazaran, uzmanlar bu ambargoların 2022 senesinde doğalgaz darboğazı yaşayan birliğin 2023 senesinde bir dizel darboğazı yaşamasına niçin olabileceği görüşünde. Bernstein analistleri bir satın alan notunda AB’nin Rus petrol ürünlerine ambargosunun 5 Şubat’ta devreye girmesiyle “dizel pazarlarında durumun sıkılaşacağı” görüşünde. Flex LNG CEO’su Oeystein Kalleklev dün Twitter’dan yapmış olduğu açıklamada “2022 Avrupa’da doğalgaz darboğazı yılıydı. 2023 de dizel darboğazı yılı mı olacak?” ifadeleriyle bu endişelere dikkat çekiyor.
AB, dizel mevzusunda dışa bağımlılığı dünya genelinde en yüksek olan ekonomik bölge. Her yıl ortalama 500 milyon varil dizel AB’ye gemilerle gidiyor ve Vortexa Ltd. verilerine nazaran normalde bu dizelin yarısı Rus limanlarından yükleniyor. AB 2022’de Rusya’dan 220 milyon varil dizel ürün ithal etti. Birlik Gulf News’de yer edinen habere nazaran 600 bin varil/gün dizel ithalatını Rusya yerine başka kaynaklardan bulmak zorunda ve Rusya da dizeli için yeni alıcılar bulmak durumunda duracak.
Yeni rotalar çizelse de danışmanlık şirketi Energy Aspects Rusya’nın dizel ihracatının bir tek üçte birine alıcı bulacağını, kalan hacmin ise küresel pazara ulaşamayacağı görüşünde.
RUSYA SAVAŞA RAĞMEN AB’NİN EN BÜYÜK DİZEL TEDARİKÇİSİ
Rusya’dan ithal edilecek dizel benzer biçimde rafine petrol ürünlerine de tavan fiyat uygulaması 5 Şubat itibariyle başlıyor. Markets.com’da yer edinen verilere nazaran 2022 senesinde Ukrayna Savaşı’na karşın Rusya AB’nin ve İngiltere’nin en büyük dizel tedarikçisi olmaya devam etti. Suudi Arabistan, Hindistan, ABD, Birleşik Arap Emirlikleri birliğin ve İngiltere’nin öteki en büyük dizel tedarikçileri.
ABD RAFİNERİLERİNDEKİ BAKIMLAR DA DİZEL PİYASASINI SIKILAŞTIRACAK
Küresel dizel piyasasında arz yanlı bir kaygı de Avrupa’nın Rus petrolyum ürünlerine ambargolarına paralel ABD’de oldukça sayıda rafinerine mayıs ayı sonuna kadar devam edecek olan bakım planlamaları. Reuters ve rafine zekası şirketi IIR Energy verilerine nazaran minimum 15 ABD rafinerisi mayıs ayı sonuna kadar iki ila 11 hafta süresince bakım için üretime ara verecek. Şubat ortası itibariyle ABD rafinerilierinin toplam kapasitesi bakımlardan son beş yıl ortalamalarının iki katı düzeyde etkilenecek ve toplam üretim ortalama 1,4 milyon varil düşüş kaydedecek. Avrupa’da da bazı rafinerilerde bakım için üretimler aksayacak. Ek olarak daha ilkin Rus petrolünü boru hattı ile almakta olan Almanya’nın doğusundaki iki petrol rafinerisinin yakıt üretimi de azalacak. Fransa’da ise sezonluk bakım çalışmalarının yanı sıra rafineri işçilerinin tekrardan bir greve gitmesi de kıtanın dizel arzına yönelik bir kaygı olarak görülüyor.
TÜRKİYE DE ÖNEMLİ ROL OYNAYABİLİR
Bloomberg’de yer edinen bir analize nazaran birlik lokasyon sebebiyle Ortadoğu’dan alımlarını yükseltmeye odaklanacak. Türkiye de analizde potansiyel aracı ülkelerden biri olarak görülüyor ve analizde “AB’nin bir parçası olmayan Türkiye Rusya’dan büyük hacimlerde dizel ithal edebilir – hali hazırda dizel ithalatı var – ve bunu yurtiçi pazarda kullanabilir. Kendi rafinerilerinde yapmış olduğu dizel ise AB’ye muhtemelen daha da yüksek fiyatlardan satılabilir” değerlendirmesi yapılıyor. ABD’li enerji şirketi Exxon bu ay Teksas, Beaumont rafinerisinin 2 milyar dolar yatırımla genişletilmesi için çalışmalara başladı. Irak’ın Karbala petrol rafinerisi de mart ayında üretime başlıyor. Kuveyt’in azca-Zour rafinerisinin de ikinci çeyrekte günde 615 bin varil işleme kapasitesiyle faaliyetlerine başlaması planlanıyor. Almanya kısa bir süre ilkin Birleşik Arap Emirlikleri’nin ulusal petrol şirketiyle bir tedarik anlaşması yapmış oldu.
ÇİN’İN DİZEL İHRACATI HIZLA ARTIYOR, AÇIĞI KAPATABİLİR
Çin’in dizel ihracatının gelişmelere paralel son aylarda kayda kıymet oranlarda arttığı belirtiliyor. Wood Mackenzie Ltd. Araştırma Direktörü Mark Williams “Çin’in politikası tehlikeli sonuç önemde ve rafineri kapasite fazlası var” diyor. Yakıt ihracat kotalarını da yükselten Çin Williams’a nazaran senenin ilk yarısında 400 bin ila 600 bin varil dizel tipi yakıt ihraç edebilir. Sadece Çin direkt AB’ye değil, Asya’daki öteki bölgelere tedarik sağlıyor. Fakat bu durum küresel dizel arzını rahatlatarak AB’ye gidecek dizeli artırabilir.
HİNDİSTAN, RUS PETROLÜNÜ RAFİNE EDİP AB’YE DİZEL OLARAK GÖNDERİYOR
Rus yakıtlarından bağımsızlaşmaya çalışan AB’nin Hindistan’dan dizel ithalatının artmakta olduğu belirtiliyor. Suudi Arabistan’dan dizel ithalatının da arttığı aktarılıyor. Gulf News’de yer edinen habere nazaran Rusya’nın ham petrolüne uygulanan yaptırımlara katılmayan Hindistan, almış olduğu Rus petrolünü rafine ederek birliğe dizel gönderimlerini artırıyor. Danışmanlık şirketi Oilytics’in kurucusu Keshav Lohiya, Gulf News’e yapmış olduğu açıklamada yaptırımların oldukça büyük bir lojistik güçlük yaratacağını, sadece piyasaların ürkü halinden ziyade rotaların tekrardan oluşmasıyla nispeten dirençli bulunduğunu aktarıyor.
