Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan 2023 Yılı Yatırım Programı’nda yer edinen 3 bin 546’sı ana proje olmak suretiyle 10 bin 915 projeye toplam 454,2 milyar lira ödenek tahsis edildi.
2023 Yılı Yatırım Programı’nın Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Sonucu, Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı.
Programda, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, KİT’ler, özelleştirme kapsamındakiler, döner sermayeli kuruluşlar ve toplumsal güvenlik müesseselerinin yatırım projeleri yer aldı. Yöresel idarelerin ise yalnızca dış krediyle finanse edilen projelerine programda yer verildi.
2023 Yılı Yatırım Programı, 11’inci Kalkınma Planı’nda bulunan temel politikalar, 2023-2025 Süreci Orta Vadeli Program ve 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Senelik Programı’nda öngörülen hedefler doğrultusunda hazırlandı.
KAMU YATIRIMLARI ÖNE ÇIKIYOR
Yatırım Programı’nda 11’inci Kalkınma Planı’ndaki öncelikli sektörlere yönelik kamu yatırımları öne çıktı.
Proje bazında ödenek teklif ve tahsislerinde, devam eden projelerden en kısa sürede tamamlanabilecek projelere, yeni projelerde azami oranda seçici olunarak ekonomik ve toplumsal katkısı en yüksek ve acil hizmet ihtiyacını karşılayabilecek yatırımlara öncelik verildi.
11 BİNE YAKIN PROJE
2023 senesinde kamu kurumları tarafınca yürütülecek 3 bin 546 ana proje olmak suretiyle, 10 bin 915 projeye toplam 454,2 milyar lira ödenek tahsis edildi.
2023 Yılı Yatırım Programı’nda kamu kurumları tarafınca yürütülecek projelerin toplam tutarı ortalama 4,1 trilyon lira oldu. 2022’de 5 bin 86 projenin öngördüğü yatırımlar tamamlanırken 2023 Yılı Yatırım Programı’na 3 bin 607 yeni proje dahil edildi. Bu projelerin 978’i oldukça senelik, 2 bin 629’u ise tek senelik proje olarak yer aldı.
Program kapsamındaki yatırımların yüzde 62,2’sinin Merkezi Yönetim Bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 36’sının KİT’ler ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 1,8’inin döner sermayeli kuruluşlar ve toplumsal güvenlik kuruluşları tarafınca gerçekleştirilmesi planlandı.
EN YÜKSEK PAY ULAŞTIRMAYA
2023 Yılı Yatırım Programı kapsamındaki yatırım ödeneğinden en yüksek oranı yüzde 26,8 ile ulaştırma ve komünikasyon sektörü yatırımlarının almış olduğu görüldü. Madencilik yatırımlarının oranı yüzde 17,4, eğitim yatırımlarının oranı 13,5, enerji yatırımlarının oranı yüzde 9,8, ziraat yatırımlarının oranı yüzde 9,6 ve sıhhat yatırımlarının oranı yüzde 8,6 oldu.
İmalat, gezim, konut, içme suyu ve kanalizasyon, teknolojik araştırma, çevre benzer biçimde öteki sektörlerin toplam oranı ise yüzde 14,3 olarak hesaplandı.
Merkezi Yönetim Bütçesi kapsamındaki kuruluşlardan en fazla yatırım ödeneği tahsis edilenler, 45,2 milyar lira ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 39,4 milyar lira ile Ulusal Eğitim Bakanlığı, 37,7 milyar lira ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, 37 milyar lira ile Karayolları Genel Müdürlüğü, 32,7 milyar lira ile Sıhhat Bakanlığı oldu.
KİT’lerde en fazla ödenek tahsis edilen kuruluşlar ise 76,6 milyar lira ile TPAO Genel Müdürlüğü, 28,3 milyar lira ile TCDD Genel Müdürlüğü, 17,1 milyar lira ile TEİAŞ Genel Müdürlüğü ve 14,3 milyar lira ile BOTAŞ Genel Müdürlüğü olarak sıralandı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının yatırımları içinde Gayrettepe-İstanbul Yeni Havalimanı, AKM-Gar-Kızılay, Başakşehir-Kayaşehir ve Halkalı-İstanbul Yeni Havalimanı metro hatları benzer biçimde projelerle şehir içi ulaşım ön plana çıktı. Ulaştırma yatırımları çerçevesinde ek olarak Kayseri Havalimanı Terminal Binası ve Apron Yapımı ile Malatya Havalimanı Yeni Terminal Binası ve Mütemmim Tesisleri Yapımı projeleri için lüzumlu ödenek tahsis edildi.
KARADENİZ DOĞALGAZINA ÖDENEK TAHSİSİ
Enerji ve madencilik sektörlerinde de 2023 senesinde dikkat çekici ödenek artışı sağlanırken projeler bazında mühim gelişmeler kaydedilmesi planlanıyor.
Bu kapsamda, Karadeniz’de keşfedilen 710 milyar metreküplük doğalgazın ilk olarak 2023’te halkın hizmetine sunulması amacıyla yürütülen Sakarya Naturel Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde çalışmalara devam ediliyor. Projeye, 55,4 milyar lira ödenek tahsis edildi. Türkiye’nin doğalgaz arz güvenliği açısından eleştiri öneme haiz Şimal Marmara ve Tuz Gölü Naturel Gaz Depolama projelerindeki çalışmalara da ortalama 5,2 milyar lira ödenek ayrıldı.
SULAMA VE ORMAN YANGINLARI DA VAR
Ziraat sektörüne 2023’te yüzde 134 artışla toplam 43,6 milyar lira ödenek tahsis edilirken bu kapsamda, DSİ’nin Türkiye genelinde devam eden yatırımları için 2023’te yüzde 105 artışla toplam 37,7 milyar lira ödenek öngörüldü.
Tarımsal sulama yatırımlarına tahsis edilen 22,1 milyar liralık ödenekle ortalama 191 bin hektar alanın sulamaya açılması planlanıyor.
Ek olarak taşkın koruma projelerine de 6,5 milyar lira ödenek ayrılırken iklim değişikliği ve nüfus artışına bağlı belediye teşkilatı olan yerleşim yerlerinin artan içme suyu ihtiyacının karşılanması için ise 4,3 milyar lira ödenek sağlandı.
Orman Genel Müdürlüğüne 2023’te orman yangınlarıyla savaşım kapsamında 1,2 milyar lira ödenek verildi. Bu çerçevede 20 minik yangın tanker uçağı, 5 yangın söndürme uçağı ve 10 su atar genel maksat helikopter alımı emekleri yürütülecek.
İklim değişikliğinin ormanlar üstündeki tesirinin en aza indirilmesi, potansiyel yangın bölgelerinde yada yanan alanlarda karbon yutak alanlarının oluşturulması, yangına dirençli ormanların tesisine yönelik çalışmaların yürütülmesi amacıyla ortalama 6,4 milyar liralık İklime Dirençli Ormancılık Projesi uygulamaya konulacak.
OKUL ÖNCESİ EĞİTİME ERİŞİM ARTIRILACAK
Eğitim sektöründeki projelerin tamamlanarak uygulamaya alınabilmesi için Ulusal Eğitim Bakanlığına 39,4 milyar lira ödenek ayrıldı. Bu kapsamda, bireylerin kişilik ve kabiliyetlerinin geliştirilmesi, toplumun her kesiminin kaliteli eğitime eşit şartlarda erişmesi, 21. yüzyıl becerilerine haiz öğrencilerin yetiştirilmesi, okul öncesi eğitime erişimin artırılması ve öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin mesleki gelişimlerinin desteklenmesi planlanıyor.
Güvenli eğitim ortamlarının oluşması, beşeri sermayenin ekonominin gereksinimleriyle uyumlu bir halde geliştirilmesi ve dezavantajlı okulların desteklenerek eğitimin her kademesinde niteliğin artırılması için başlatılan “Ortaöğretimde 10.000 Okul Projesi”ne 4 milyar lira, Köy Yaşam Merkezleri Projesi’ne ise 1 milyar lira ödenek sağlandı.
SAĞLIK YATIRIMLARINA AYRILAN ÖDENEK 32,7 MİLYAR LİRA
Sıhhat alanında fiziki altyapı, hizmete erişim ve hizmet kalitesinde sağlanan ilerlemenin daha da geliştirilmesi ve bölgesel farklılıkların azaltılması amacıyla Sıhhat Bakanlığı yatırım bütçesine, 2023 senesinde 32,7 milyar lira ödenek planlandı.
Hakkaniyet hizmetleri sektöründe etkinliğin artırılması amacıyla 2023 yılı yatırım ödeneği yüzde 178 artışla 11,7 milyar lira olarak belirlendi.
Yatırımcı ve girişimcilere daha çok yatırım yeri oluşturmak, üretim ve istihdamı çoğaltmak amacıyla Endüstri ve Teknoloji Bakanlığı tarafınca yürütülen organize endüstri bölgesi projeleri için yüzde 314 artışla 3,2 milyar lira, minik endüstri sitesi projeleri için ise yüzde 182 artışla 1,5 milyar lira ödenek sağlandı.
Ülkenin AR-GE ve yenilik kapasitesinin artırılmasına yönelik 2023’te TÜBİTAK AR-GE destek programlarına ve enstitülerine yüzde 121 artışla 7,2 milyar lira ödenek tahsisi yapılmış oldu.
